بازيافت ضايعات صنعت الكترونيک
در حال حاضر خريد يک کامپيوتر شخصي بسيار ارزان تر از ارتقاء دادن کامپيوتر قبلي است. حال بر سر کامپيوتر قبلي چه خواهد آمد؟ ضايعات الکترونيکی که برخي از افراد آن را به جنبه سياه دنيای جديد ديجيتالی تشبيه کرده اند مشکلات زيادی را برای محيط زيست ما به وجود آورده است. در اين مقاله سعی کرده ايم به مسائل بازيافت ضايعات الكترونيكی بپردازيم.
زباله (Trash):
هر آنجه به علت غير قابل مصرف بودن دور ريخته مي شود.
ضايعه (Waste):
ضايعه شامل مواد جامد، مايع، و گاز غير مطلوب پس از تكميل يك فرايند می‌باشد. ضايعات ميتوانند به صورت منابع بالقوه اي در اكولوژی صنعتي نگريسته شوند. آنچه در اين مقاله مورد بحث است همان ضايعات جامدی است كه مربوط به اجزاء رايانه می‌شود و طبق فرايندی دوباره قابل استفاده است.
ضايعات الكترونيكی (E-waste):
صنعت الكترونيک از رشد بالا و سريعي برخوردار بوده است. همراه با اين رشد، محصولات منسوخ شده و قديمی صنعت روز به روز افزايش پيدا مي كند؛ ضايعات الكترونيكی اكنون بيشترين رشد را در دنياي صنعت امروز داراست و بيشتر كشورهاي صنعتی گريبان گر اين مساله هستند.
اكنون بيشتر دولت ها به فكر بازيافت اين محصولات به صورت جامد هستند. بخشي از زباله صنعتی، طيف وسيعي از وسايل الكترونيكی مثل فريزر، وسايل تهويه مطبوع، تلفن هاي دستي، ضبط صوت های شخصي و كليه وسايل الكتريكي مصرفd تا رايانه را شامل مي شود.
انواع ضايعات الكترونيكی در رايانه:
- تجهيزات فناوری اطلاعات
- تجهيزات سرگرم كننده
- تجهيزات ارتباط از راه دور
- وسايل سمعي و بصری مانند ديسك فشرده
- انواع مختلف پرينتر ها و تجهيزات آنها مانند كاتريج
- مدارهاي الكترونيكي پرينتر ها
- باتری ها
ضايعات الكترونيكی در هند:
هند امروز حدود ۳۸/۱ ميليون رايانه خارج از رده دارد و توليدكنندگان آن سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الكترونيكي به آن اضافه می‌كنند. اين تعداد نسبت به ۲۰ ميليون رايانه خارج از رده آمريكا اندك است، اما يك «روند رو به رشد» را نشان مي دهد. اين مسأله با ورود زباله های الكترونيكی از سنگاپور و كره جنوبی پيچيده تر گرديده است.
كارشناسان محيط زيست در هند هشدار داده اند كه حتی به كارگيری روش های اوليه و مقدماتي برای بازيافت ضايعات الكترونيكي براي سلامت انسان و محيط زيست بسيار خطرناك است و بنابراين بايد به صورت جدي از واردات زباله ها و پسماند رايانه ها به هند جلوگيری شود.
قسمت هاي رايانه – شامل نمايشگر (مانيتور)، چاپگر، صفحه كليد، واحد مركزی پردازش و به حركت آورنده فلاپی – داراي فلزات قيمتي مانند طلا، نقره و پلاتين است. البته حاوي مواد خطرناك مانند سرب، كادميوم و جيوه نيز مي باشد و تجزيه و بازيافت اين مواد برای سلامتي انسان زيان آور است.
ضايعات الكترونيكی در ايران:
به گفته يكي از كارشناسان محيط زيست در سازمان محيط زيست ايران، هنوز هيچ برنامه اي در زمينه بازيافت مواد الكترونيكی بويژه مواد سمی موجود در اجزاء سخت افزار رايانه‌ها وجود ندارد. به گفته اين كارشناس اگر چه مواد سمی در رايانه‌ها وجود دارد ولي بازيافت آن ها به مراتب گران تر از دور انداختن آن هاست و در نتيجه هنوز پيش بيني هاي لازم در اين زمينه اتخاذ نشده است.
ضايعات الكترونيكی از كجا مي آيند؟
در امور كوچك و شخصي: امروزه به علت افزايش تكنولوژي، وجود نرم افزارهاي كاربردي جديد،… معمولا هر 18 ماه يكبار رايانه‌ها را ارتقاء داده و هر رايانه بيش از چهار لي پنج سال عمر مفيد ندارد. توسط مراكز بزرگتر: مثل شركت ماكروسافت كه داراي 50000 كارمند در سراسر جهان است و هر سه سال يكبار، رايانه جديد براي اعضا تهيه می‌كند. چه بعضی از آنها بيش يك رايانه در اختيار دارند.
ضايعات الكترونيكی به كجا مي روند؟
ضايعات الكترونيكي در آمريكا سوزانده و يا در زمين دفن شدند. به نظر می‌رسد كه بيشتر ضايعات الكترونيكی، خانگي يا مربوط به سازمانهای كوچك است كه به جاي عمليات بازيافت، آن ها را می‌سوزانند.
بعضي از رايانه‌ها استفاده دوباره مي شوند. يعني وقتي كه استفاده كننده شخصی آن را از رده خارج مي كند، توسط افراد ديگر مورد استفاده قرار می‌گيرد كه البته ميزان آن سه درصد است.
مراکز بازيافت ضايعات الكترونيكی : بازيافت مواد خيلی بهتر از خاكستر كردن آن ها است.
فهرست اجزاء الكترونيكی سمی در رايانه
- تخته مدار رايانه كه دارای فلزات سنگين مثل سرب و كاديوم است
- باطريهای رايانه كه داری كاديوم است
- لامپ پرتو كاتودی به همراه اكسيد سرب و باريوم
- كابل هاي مسی با پوشش «پی.وی.سی.» و قطعات پلاستيكی رايانه كه در زمان سوخته شدن برای بازيافت فلزات ارزشمند دی اكسيد هاي بسيار سمی را از خود آزاد مي كنند.
بازيابان در قالب تاجران ضايعه:
مصرف كنندگان ممكن است تعجب كنند وقتی دريابند اكثر شركت هايی كه خود را تحت عنوان «بازيابان رايانه و ضايعات الكترونيكی» مي نامند بيشتر به تجارت ضايعات می‌پردازند تا به كار حقيقی بازيابي ضايعات الكترونيكی! آنان اين كار را به طور مستقيم و يا غير مستقيم انجام مي دهند.
پيشنهادات بازيافت ضايعات الكترونيكی:
- ايجاد دفاتر و اتحاديه هايی محلی که به امر رسيدگی به بازيافت ضايعات الکترونيکی بپردازند.
- برنامه ريزی برای بازيافت مواد می‌توانند از وظايف نمايندگان و شرکت هاي توليد کننده باشد ( مانند آنچه شرکت IBM و يا Dell انجام داده اند).
- استفاده مجدد و اهدا مواد الكترونيكی به مراكزي كه به آنها نياز دارند
- بازيابي مواد الكترونيكی.
- خريد وسايلی كه ضرري براي محيط زيست ندارند و دارای علامت هاي مخصوص نشان دهنده اين مطلب باشند
- آنچه برای کشورهای درحال توسعه مهم می باشد، تدوين قوانينی در ارتباط با بازيافت مواد الکترونيکی است. قوانيني که توسط آژانس حمايت از محيط زيست در آمريکا تدوين شده اند مي تواند الگويی مناسب در اين امر باشد.
